بین سال‌های 2005 تا 2017 میلادی، سه توفان بزرگ و خانمان برانداز خاک آمریکا و مراکز نفتی این کشور را درنوردیده که سومی هنوز پایان نیافته و مشخص نیست نتیجه نهایی آن چه خواهد بود.
به گزارش دانشمند آنلاین به نقل از نفت خبر، توفان هاروی یک ششم از کل توان پالایشی آمریکا را از مدار خارج کرده و بیش از یک چهارم از توان تولید نفت خلیج مکزیک و بخشی از میدان‌های خشکی تگزاس را تعطیل کرده که تا امروز شامل ۲ تا ۳ میلیون بشکه توان پالایشی و ۵۰۰ هزار بشکه تولید شده است و برآورد کارشناسان نشان می‌دهد که توفان و سیل تا چند هفته آینده ادامه خواهد داشت.
ایالت تگزاس میزبان ۳۰ پالایشگاه از مجموع ۱۴۱ پالایشگاه ایالات متحده است و توان کل پالایشی ان در حدود ۵/۷ میلیون بشکه از ۱۸/۶ میلیون بشکه کل آمریکا را شامل می‌شود اما تنها قیمتی که رو به افزایش گذاشته، قیمت خرده‌فروشی بنزین در داخل آمریکاست و قیمت‌های جهانی نفت و گاز طبیعی یا قیمت منطقه‌ای آن، هنوز هم ثابت یا در مسیر نزولی برآورد می‌شود که این تفاوت‌های میان کاترینا، ریتا و هاروی را برای ما روشن می‌سازد.
توفان‌هایی که شیل را برانگیخت
در سال ۲۰۰۵ میلادی وقتی توفان کاترینا و چند ماه بعد ریتا امریکا را درنوردید، تولید برق این کشور هنوز به اندازه فعلی به سوی گاز طبیعی نرفته بود اما افت شدید تولید گاز طبیعی و نفت باعث شد قیمت گاز در بازارهای آمریکا دو رقمی شود و قیمت نفت نیز در بازارهای جهانی رو به افزایش گذاشت. قیمت گاز طبیعی خیلی زود دو رقمی شد و طی سه سال بعد از آن نیز توان خود را حفظ کرد و همین موضوع موجب شکوفایی گاز شیل شد. مخازن شیل که تا آن روز راهی برای استخراج آنها یافت نشده بود، با کشف روش شکست هیدرولیکی و صرفه اقتصادی قیمت جهانی، ناگهان به روی دنیای انرژی گشوده شد. درواقع کاترینا و ریتا موتور محرکه نفت و گاز شیل را روشن کردند و حساسیت شدید بازار آن‌روز به عرضه و تقاضا، موجب شد که نگرانی زیادی از این بابت ایجاد نشود اما سه سال بعد، این رویه بازار نفت و گاز را برای همیشه تغییر داد تا جایی که حتی خود شیل و توفان نیز توانایی اثرگذاری قبل بر این بازار را ندارند. امروز قیمت گاز حدود ۳ دلار بر هم میلیون بی‌تی‌یو و قیمت نفت‌های خام وست‌تگزاس و برنت به ترتیب ۴۸ و ۵۲ دلار است که قبل از آغاز توفان هاروی نیز در همین حدود بود و با آغاز این توفان حتی پایین‌تر نیز رفته است.
تعامل میان صنعت نفت و گاز و توفان‌ها از کاترینا تا هاروی نمودار وضعیت قیمت گاز قبل و بعد از توفان‌های کاترینا و ریتا تعامل میان صنعت نفت و گاز و توفان‌ها از کاترینا تا هاروی وضعیت نمودار پیش‌بینی قیمت گاز، امروز و سال‌های پس از توفان هاروی توفان‌های سال ۲۰۰۵ آمریکا، در شرایطی به‌وقوع پیوستند که ذخایر استراتژیک این کشور در اوج یا در وضعیت نرمال بود و تولید نفت اوپک نیز چنگی به‌دل نمی‌زد. در آن زمان عربستان هنوز در تمامی عرصه‌های فروش نفت یکه‌تازی می‌کرد و بزرگترین تولید کننده هم بود اما تعادل‌هایی که با ظهور شیل‌های آمریکای شمالی برهم‌خورد، مناسبات سنتی بازار را به شکل اساسی دگرگون کرد تا جایی که امروز اخبار توقف و چالش‌های تولید در دیگر نقاط دنیا نیز، اثر خاصی روی قیمت نمی‌گذارد. نگاهی به نمودارهای گاز در سال‌های پس از ۲۰۰۵ نشان می‌دهد که تغییرات عرضه و تقاضا موجب رشد ابتدایی قیمت این سوخت شد اما مقیاس مشابه برای شرایط فعلی به ما می‌گوید که قیمت گاز تا سال ۲۰۲۰ تغییر معنی‌داری نخواهد داشت.
بازاری مصون از بحران
دوازده سال پس از توفانی که راهی تازه در انرژی ایالات متحده و جهان ایجاد کرد، توفانی جدید به‌وقوع پیوسته که اثراتی به‌مراتب شدیدتر از دو نمونه قبلی بر صنعت نفت و گاز دارد اما نه این اثرها و نه خبرهای دیگر نقاط دنیا که همزمان با آن رخ می‌دهند،بلا اتفاق افتاده در بازار ایجاد کنند بلکه بالعکس رویه قبلی عمل می‌کنند. هیچکدام نتوانسته اند تغییری مشابه با آنچه قبلا اتفاق افتاده در بازار ایجاد کنند بلکه بالعکس رویه قبلی عمل می‌کنند.
تولید گاز شیل آمریکا و تولید خلیج مکزیک از توفان هاروی آسیب دیده اما آسیبی که به مصرف رسیده، به‌مراتب شدیدتر و بزرگتر بوده است.
وضعیت نمودار پیش‌بینی قیمت گاز، امروز و سال‌های پس از توفان هاروی
نمودار وضعیت قیمت گاز قبل و بعد از توفان‌های کاترینا و ریتا
مصرف مستقیم گاز طیعی در مشترکان تگزاسی به دلیل تخلیه مناط وسیع، به‌شدت کاهش پیدا کرده و نیروگاه‌های گازی نیز از آن بازمانده‌اند زیرا نه تقاضایی برای برق وجود دارد و نه امکانی برای تولید و انتقال در شرایط فعلی فراهم است. از سوی دیگر پتروشیمی‌ها هم دست از کار کشیده‌اند و خوراک آنها نیز کم شده است. بر همین‌اساس برآوردها حاکی از آن است که بلافاصله پس از پایان هاروی، برخلاف آنچه در سال ۲۰۰۵ اتفاق افتاد، قیمت گاز طبیعی در منطقه و به‌دنبال آن در جهان کاهش می‌یابد و این شاید اثری برعکس بر شیل گذاشته و تولید گاز شیل را متوقف کند. تعامل میان صنعت نفت و گاز و توفان‌ها از کاترینا تا هاروی آتش مشعل پالایشگاهی در تگزاس که در پس زمینه آن ابرهای توفان هاروی دیده می‌شوند بازار نفت نیز شرایطی ویژه و نامتعارف دارد. طی دو هفته اخیر، اوپک با تداوم طرح کاهش عرضه بدون تغییر آن موافقت کرد و لیبی و نیجریه نیز مجددا از این طرح مستثنی شدند.
پس از این خبر، میدان‌های نفتی بزرگ لیبی یکی پس از دیگری به دست شورشیان مسلح از کار افتاد و هفته گذشته در شراره و الفیل وضعیت فورس‌ماژور اعلام شد اما قیمت سبد اوپک تغییر خاصی نکرد. اخبار امروز (سه‌شنبه) نیز حاکی از آن است که بخشی از تولید نفت کلمبیا در آمریکای جنوبی از مدار خارج شده و ونزوئلا هم که مانند ماه‌های گذشته سال ۲۰۱۷، با بحران اجتماعی و سیاسی دست و پنجه نرم می‌کند. این اخبار در کنار کاهش ظرفیت تولید خلیج مکزیک و ایالت تگزاس در آمریکا، نتوانسته‌اند قیمت نفت را حتی به ۵۳ دلار برسانند و از نخستین ساعات سه‌شنبه هم هر دو نفت پایه با روندی نزولی معامله می‌شود. مؤسسه مالی سوشیته جنرال، پیش‌بینی خود برای قیمت نفت برنت در چهارماهه پایانی ۲۰۱۷ و نخستین ۲۰۱۸ را ۵ دلار کاهش داد و خبر آزمایش موشی جدی کره شمالی که توانست آن‌سوی جزیره ژاپن را هدف قرار دهد هم، نفت را بالا نبرد و تمام این‌ها به‌خاطر شیل و توفانی‌ست که در سال ۲۰۰۵ در آمریکا وزید.
واقعیت امروز این است که تولید نفت در آمریکا و دیگر نقاط جهان زیر سایه تکنولوژی‌های نوین، به‌قدری انعطاف‌پذیر شده که می‌تواند در هر شرایطی خود را حفظ کند و از سوی دیگر همه‌گیر شدن و گسترش انرژی‌های نو در کنار خودروهای برقی، نیاز به ذخیره و تولید فوری نفت و گاز را به کمترین میزان خود در ۵ دهه گذشته رسانده است. امروز نه شیل آمریکا و نه سیل این کشور، نمی‌تواند نگرانی خریداران را تحریک کند تا قیمت‌های پیشنهادی خود را بالاتر ببرند چرا که بازار نشان داده حتی با شوک ۲ میلیون بشکه‌ای اوپک و روسیه هم نفت قصد عبورر از مرزهای ۵۵ دلار را ندارد.
بهزاد احمدی‌نیا
